Recensie: Precies wat ik miste - Hannah Bonam-Young
Vertaald door Juliëtte van der Loo
Content warning:
Het verhaal
Winnifred McNulty is trots op haar onafhankelijkheid. Dat ze een onvolgroeide hand heeft, houdt haar niet tegen en ze wil er al helemaal niet anders om behandeld worden. Het grootste deel van haar leven heeft ze alles op alles gezet om te bewijzen dat ze het allemaal zelf kan, en met een paar kleine aanpassingen is dat prima gelukt. Maar dan heeft ze een onenightstand met de ongelooflijk charmante Bo en verandert alles. Ze verwachten namelijk samen een kindje. En terwijl Bo verrassend blij is met deze onverwachte wending, weet Win niet zeker of ze déze uitdaging wel in haar eentje aankan... of dat ze een helpende hand nodig heeft. Win en Bo besluiten ervoor te gaan als vrienden en niets meer dan dat. Maar zoals ze inmiddels allebei wel zouden moeten weten, verloopt het leven zelden volgens plan.
Precies wat ik miste is een ongelooflijk warm en realistisch feelgoodverhaal over twee mensen die helemaal niks tekortkomen... behalve misschien, zonder dat ze het wisten, elkaar.
Mijn leeservaring
Eerlijk? Ik vond het best spannend om Precies wat ik miste te gaan lezen. Out on a Limb is een van mijn favoriete boeken. Ooit. Ik was heel bang dat er validistische termen in de vertaling zouden staan en het mijn liefde voor dit prachtige verhaal zou bedoezelen. Gelukkig viel het al met al mee en heb ik zowaar wat kunnen genieten. Maar ik bleef nerveus, want ik heb al te vaak mijn neus gestoten op dit gebied... (En er waren zeker belangrijke nuanceverschillen die beter hadden gekund, later vertel ik daar meer over!)
De vertaalkeuzes die de vertaler heeft gemaakt neem ik haar niet kwalijk. Want wat je niet weet, kun je ook niet toepassen. En andere stukken waren echt heel goed en mooi vertaald, dus de intentie was er wel, maar het geïnternaliseerde en systemische validisme waren helaas ook aanwezig. Ik hoop dat we als mensen samen kunnen leren en groeien en het in de toekomst beter kunnen doen! Daarom hamer ik er altijd zo op om ervaringsdeskundigen met goede kennis over validisme een sensitivity reading te laten doen bij boeken met disability representatie. En ik weet niet of dat bij deze vertaling is gebeurd... Er zijn in ieder geval dingen laten liggen die hopelijk nu voor een herdruk worden opgepakt en verbeterd!
Geluk met gebreken?! Nee bedankt!
Het enige grote minpunt wat betreft de vertaling van terminologie rondom disability is de zin 'Het is geluk met gebreken'. Gelijk in het voorwoord staat deze zin. En zoals je je kan voorstellen struikelde ik hier behoorlijk over. Ik heb mijn hart vervolgens het hele boek vastgehouden, bang voor meer van dit soort dingen. Gelukkig leek de rest van het boek op dit gebied wel oké (op belangrijke nuanceverschillen na).
In het Engels staat er op deze plek disabled joy. En ik hou van deze term. Het is de equivalent van Queer joy. En beide termen worden ook gewoon in het Nederlands gebruikt. Of joy wordt vervangen voor vreugde. Ik had er prima mee kunnen leven als er gehandicapte vreugde had gestaan. Maar geluk met gebreken? Nee, dat is validistisch. Het doet het klinken alsof er daadwerkelijk iets mis is met Bo en Win. Alsof hun kortere ledematen een gebrek zijn. En dat is natuurlijk niet zo.
Ik hoop dat de uitgeverij dit wil aanpassen in de herdruk, want voor gehandicapte lezers zoals ik is dit géén goed begin van het boek. Als dit geen recensie-exemplaar was geweest was er een kans dat ik het boek had dichtgeslagen en Out on a Limb opnieuw had gelezen, omdat ik daarvan zeker wist dat er geen grove validistische termen in zaten!
Wat is disabled joy?
Disabed joy is een daad van verzet. Dat je ondanks wat de maatschappij je oplegt en aandoet, gelukkig bent en dit ook aan de buitenwereld durft te laten zien. Het is geluk ondanks de belabberde validistische maatschappij. Niet geluk ondanks wat je 'mankeert', ondanks je eigen 'gebreken'. Een heel heel belangrijke differentiatie! Eentje die de vertaler niet lijkt te hebben begrepen en verkeerd heeft vertaald.
Onafhankelijkheid; geboren uit nood, uitgegroeid tot overlevingsmechanisme
Win is een ontzettend onafhankelijke meid. Haast een tikkeltje té. Haar onafhankelijkheid is ontstaan uit nood. Door haar kleinere hand heeft ze al jong dingen moeten uitvogelen om mee te komen met de rest. En daarmee kweek je onafhankelijkheid. Maar wat begon als een positieve skill is uitgegroeid tot een schild. Ze gebruikt het als ze Bo ontmoet als schild om mensen op afstand te houden. Want als ze niet te dicht bij komen, kunnen ze haar ook niet kwetsen. Maar Bo breekt hier al snel doorheen. Hij begrijpt haar op een dieper level.
Gehandicapten humor
Ik vond het heerlijk hoe Win en Bo met zoveel humor over hun kortere ledematen spreken wanneer ze elkaar voor het eerst ontmoeten. Ze voelen zich comfortabel bij elkaar en hebben een ongelofelijke klik. Ze begrijpen elkaar en vinden steeds meer overeenkomsten. Daarbij komen fetishes ter sprake en ook hier weten ze er een luchtige, grappige situatie van te maken zonder de ernst te ondermijnen. Want het is zó fout als iemand alleen maar tot je aangetrokken is door je handicap... Maar ook later in het verhaal mengen kwetsbaarheid en humor zich regelmatig, juist als het aankomt op hun verkorte ledematen en dat is top!
Steamy romance
Normaal besteed ik eigenlijk geen aandacht aan de steamy scene's in de boeken die ik op mijn blog bespreek. Maar vandaag wil ik dat wel doen. Deze hoofdstukken waren namelijk zo belangrijk en bijzonder. Eerlijk, emotioneel, echt, hoopvol. Bo en Win hebben zo ontzettend veel respect voor elkaar, houden rekening met elkaar zonder dat de sparkle verdwijnt. Het is niet te voorzichtig en poezelig, zoals mensen vaak doen als ze met een disabled persoon te maken hebben. Maar ook niet onredelijk wild en volledig buitensporig zonder rekening te houden met beperkte mobiliteit bijvoorbeeld zoals met Bo zijn been. Win voelt zich begeerd, helemaal, ook haar hand. Terwijl haar hand door vorige partners altijd werd genegeerd bij de seks, neemt Bo haar hand mee in het geheel. Het is immers ook deel van haar, en ook dat deel verdient liefde en aandacht, net als de rest.
Het laat zo goed zien hoe het ook kan zijn. Hoe je niet ondanks, niet dankzij, maar met, inclusief een handicap lief kan hebben en geliefd kan worden. En dat geldt natuurlijk op emotioneel vlak, maar zeker ook op seksueel gebeid zoals Hannah Bonam-Young heel duidelijk naar voren laat komen in deze hoofdstukken. En daar ben ik haar onwijs dankbaar voor!
Disability nuanceverschillen
Op 10 plekken heb ik belangrijke nuanceverschillen ontdekt waarvan ik hoop dat ze in een herdruk worden aangepast! Hieronder ga ik ze allemaal bij langs, ik laat de Nederlandse en de originele Engelse tekst zien, leg uit waarom het beter zou moeten en geef ik een suggestie voor hoe het beter kan!
Genderneutraal voornaamwoord?
Ik herinner me nog goed hoe fijn ik het vond dat er in de Engelse tekst steeds met het genderneutrale 'they' werd gesproken als ze het over de baby hadden. En ik hoopte natuurlijk dat dit in het Nederlands was overgenomen. Helaas bleek dat niet het geval. Het hele boek door werd er met 'hij' over de baby gesproken. En dat vind ik zo ontzettend jammer!! Echt een gemiste kans. Ik vraag me af of dit een bewuste keus van de uitgeverij is geweest om "verwarring te voorkomen". Of dat de vertaler hier zelfstandig een keuze in heeft gemaakt zonder dat de uitgeverij hier iets van afwist. In beide gevallen jammer. Want het zou juist een goeie mogelijkheid zijn om mensen wat meer te laten wennen aan genderneutrale voornaamwoorden! Ik hoop dat ook dit in de herdruk wordt aangepast.
Conclusie
Een hartverwarmende roman over twee mensen die elkaar onverwacht vinden en hun hart weer durven openstellen. Over een onverwachte zwangerschap die zoveel meer is dan dat. Over vertrouwen, gezien worden, over intens begrip zoals je dat alleen kan hebben en ontvangen van iemand die hetzelfde meemaakt in de maatschappij als jij. Over kwetsbaarheid, zelfliefde en zelfvertrouwen. Over liefde en gehandicapte vreugde. Absoluut een aanrader, maar ik hoop wel dat er wat puntjes in de vertaling worden aangepast zodat Precies wat ik miste weer helemaal wordt zoals Hannah Bonam-Young het heeft bedoeld!
* Van dit boek heb ik een recensie-exemplaar ontvangen. Dit beïnvloedt mijn mening niet.
Naar aanleiding van mijn recensie heb ik contact gezocht met de uitgeverij om te kijken of er aanpassingen zouden kunnen worden gemaakt, maar ik ervoer helaas veel terughoudendheid. Ook was de uitgeverij nogal geschrokken dat ik dit met de auteur had gedeeld. Zij wilden het liever achter gesloten deuren afhandelen. En kregen het idee dat ik hun bedrijf in een kwaad daglicht zette. Maar ik deel alleen de feiten. Een auteur heeft er recht op om te weten hoe haar woorden worden neergezet! Ik hoop dat de uitgeverij het kan zien als een kans om te leren, groeien en fouten recht te zetten!
Na nogmaals dingen te hebben uitgelegd, en Hannah's agent heeft gezegd dat alle suggesties in deze recensie moeten worden doorgevoerd, heeft de uitgeverij besloten om alle punten met betrekking tot disability aan te passen. Die dingen zijn nu geüpdate in het e-book.
Als je nog de oude versie ziet via kobo plus bijvoorbeeld, moet je het boek volledig verwijderen en opnieuw downloaden. Hiermee verlies je helaas wel je annotaties, maar je hebt tenminste geen validistische vertaalfouten meer!
09-03-2025: Helaas was de uitgeverij niet over te halen om de voornaamwoorden voor de baby genderneutraal te maken zoals in het Engels. Dit zou volgens hen onnatuurlijk voelen en ten koste gaan van de leesbaarheid. Ze vonden het een goed optie om zoals ik had voorgesteld een noot toe te voegen waarin wordt uitgelegd dat de auteur bewust voor neutrale voornaamwoorden heeft gekozen en dit daarom in het Nederlands is overgenomen (als ze het zouden veranderen), en dat het gebruiken van genderneutrale voornaamwoorden een daad van allyship/bondgenootschap naar de LHBTQIA+ gemeenschap is. Maar desondanks hebben ze er voor gekozen om de voornaamwoorden niet aan te passen. De uitgeverij vindt namelijk dat 'hij' een neutrale benaming is. Maar 'hij' is gendered, niet neutraal!
Ik heb contact met de auteur hierover en zij gaat via haar agent opnieuw proberen te regelen dat de voornaamwoorden voor de baby wél neutraal worden. Als we genderneutrale voornaamwoorden nooit gaan gebruiken omdat het ongemakkelijk of onnatuurlijk voelt, als we ons er niet aan blootstellen, zullen we er nooit aan wennen! Als ik meer hoor zal ik hier weer een update plaatsen!
Reactie plaatsen
Reacties