Het verhaal

Ritchy aan de bal! is het eerste jeugdboek van tiktokker en youtuber Gymmeester Daan. Deze gymmeester op een basisschool in Den Haag begon tijdens de lockdown met succesfilmpjes maken over drie Haagse typetjes: Ritchy, Mats en Sharona. Zij spelen nu de hoofdrol in zijn supergrappige boek dat zich uiteraard in en rond de gymzaal en het sportveld afspeelt.

Ritchy zit in groep 8, samen met zijn beste vrienden Mats en Sharona. Ritchy is de nachtmerrie van elke juf en meester: hij kan niet stilzitten en doet eerst voor hij nadenkt. Gelukkig kan hij zijn energie kwijt in de gymlessen van meester Daan. Maar wanneer zijn aartsvijand Lukas Mats tijdens de gymles pest, wordt Ritchy zo boos dat hij geschorst dreigt te worden voor het voetbaltoernooi. Dat mag hij niet laten gebeuren! Dus moet hij zich de hele week gedeisd houden. Maar met een pestkop als Lukas in de klas valt dat niet mee…

Mijn leeservaring

Ik kende Gymmeester Daan nog helemaal niet, maar ik zag het boek in de aanbiedingsfolder staan en heb toen wat van zijn video's bekeken. Het was grappig om de bedachte typetjes met zware filters, nu in boekvorm tot leven te zien komen en ik sloot Ritchy gelijk in mijn hart. 

Ritchy

Het wordt nooit met zoveel woorden gezegd maar het is voor iedereen denk ik wel duidelijk dat Ritchy ADHD heeft (ik heb het nagevraagd bij de uitgeverij en zij bevestigden dat hij inderdaad ADHD heeft). Zijn gedrag is behoorlijk typerend. Ritchy is de personificatie van het beeld dat we van basisschooljongens met ADHD hebben. Druk, aanwezig, luid, maar met een groot hart en sterk rechtvaardigheidsgevoel. Hij kan maar moeilijk stilzitten en krijgt regelmatig klusjes van de juf zodat hij even wat energie kwijt kan. Heel herkenbaar.

Ritchy aan de bal! is voor mensen een makkelijk instapboek om wat meer te leren over de gedachtegang van kinderen met ADHD. Ergens vond ik het wel jammer dat het zó stereotype was. Maar ik was wel ontzettend blij met de manier waarop werd laten zien dat impulscontrole echt heel moeilijk is als je brein anders in elkaar zit. Vooral als het gecombineerd wordt met het ontzettend grote rechtvaardigheidsgevoel. Ritchy wil dolgraag meedoen met het voetbaltoernooi en moet zich daarom goed gedragen op school in de week er aan voorafgaand. Maar als zijn beste vriend wordt getreiterd is het voor Ritchy ontzettend moeilijk om zich er buiten te houden. Voor zijn vrienden doet hij alles, ook voor ze opkomen als ze worden gepest terwijl hij daardoor zijn plaats tijdens het voetbaltoernooi kan kwijtraken. Niet dat het een echt actieve keus is — het gebeurt gewoon, hij heeft immers een slechte impuls controle. Maar hij doet ontzettend hard zijn best om zijn impulsen wél te beheersen en niet in de problemen te raken. Ik vond het mooi hoe dit aspect van neurodivergentie en specifiek ADHD werd neergezet.

Mats

Mats is de beste vriend die werd getreiterd. Hij heeft ontzettend moeite met rekenen en zit veel te dromen in de klas. Ook heeft hij slecht besef van tijd. Gelukkig komt Ritchy hem elke ochtend van huis halen, zo komt hij tenminste nog op tijd op school. Bij Mats thuis hebben ze het niet breed en ik vond het mooi hoe dit onderwerp in het verhaal zat verweven. Een belangrijk onderwerp om te bespreken; om als schoolklas over door te praten en voor kinderen/leerlingen om zelf over na te denken. Dat iemand geen auto heeft of geen geld heeft voor nieuwe kleren geeft je nog geen reden om hen te pesten of belachelijk te maken. Armoede is ontzettend echt en heeft een grote impact. Volgens de Kinderombudsman leeft 1 op de 9 kinderen in Nederland in armoede. Dat zijn gemiddeld 2 tot 3 leerlingen per schoolklas!

Sharona

Sharona is het derde kind/typetje dat we leren kennen in Gymmeester Daan: Ritchy aan de bal! Ze heeft grof gezegd een grote mond. Ze zegt vaak wat ze denkt, helemaal als iets niet eerlijk is. Een beetje bijdehand, beetje een wijsneus, beetje brutaal. Samen met Ritchy maakt ze het de juffen en meesters soms wel moeilijk. Maar waar Ritchy gewoon een flapuit is omdat hij slechte impulscontrole heeft, lijkt het bij Sharona soms wel expres, om mensen de kast op te jagen. Ik ben heel benieuwd hoe haar personage zich verder ontwikkeld in de toekomstige boeken. (Ervan uitgaand dat dit boek goed verkoopt en een volgend deel groen licht krijgt.)

Invaljuffie

Wanneer hun eigen juf ziek is komt juf Margrit op school. Zij is het invaljuffie. Maar vanaf het eerste moment gaan de dingen fout. Wanneer Ritchy wil helpen wordt dat door juf Margrit niet geaccepteerd. Hij mag niet door de klas praten bijvoorbeeld (ook al wil hij de juf helpen en voorkomen dat ze een niet terug te draaien fout maakt). En natuurlijk heeft ze gelijk, maar ze doet geen enkele moeite om met hem en zijn neurodivergente brein te werken. Ze gaat gelijk boos op haar strepen staan. En dat is iets wat vaak gebeurt. Invalkrachten kunnen vaak moeilijk omgaan met neurodivergente kinderen. Ritchy aan de bal! liet goed zien hoe het niet moet, wat voor gevolgen dat heeft, maar vervolgens ook hoe je het wél handig kan aanpakken. Een slimme zet van de auteur. Het zorgde voor spanning en humor in het verhaal maar geeft ook een duidelijk signaal af aan de lezer (en dan ook met name het onderwijspersoneel).

Haags dialect

Toen ik jonger was heb ik een poos in de buurt van Den Haag gewoond. Dus het taalgebruik in Ritchy aan de bal! was voor mij gelukkig geen enkel probleem. Ik herkende nog wel veel woorden en het was leuk om me weer even in die buurt te wanen. Maar voor de mensen die niet bekend zijn met het Haags, staat er achter in het boek een verklarende woordenlijst, dus geen zorgen. Ook werd aan het begin van het verhaal de tip gegeven om de dingen letterlijk hardop te zeggen als je er niet uit kwam. En dat is zeker helpend.

Lukas

Ten slotte wil ik het nog even over Lukas hebben. Hij is de pestkop in de klas. En in het begin van het verhaal heb je als lezer waarschijnlijk een beetje een hekel aan hem. Maar door het verhaal leer je hem en zijn situatie wat beter kennen. Zijn personage maakt enorme groei door en dat was mooi om te zien. Hij heeft het thuis niet makkelijk en ik vond het goed dat er ook aan zo'n belangrijk onderwerp aandacht werd geschonken. Zijn pestgedrag werd niet goedgepraat maar je krijgt wel wat meer begrip voor hem omdat je meer over zijn situatie weet. En dat is voor mensen denk ik een belangrijke herinnering. Mensen en kinderen zeker, doen niet zomaar gemeen. Daar zit vaak iets achter.

Conclusie

Een humoristisch verhaal over een groep kinderen op een Haagse basisschool. Vermengd met de lollige momenten zaten zeker serieuze onderwerpen zoals armoede en een slechte thuissituatie/huiselijk geweld. Ik vond het tof om in het hoofd van een jongen met ADHD te kruipen. De representatie was zeker duidelijk, al dan niet een tikkeltje stereotype. Maar ja, de stereotypen komen ergens vandaan denk ik dan maar. Ik hoop dat er ook nog een boek over Sharona, Mats en misschien zelfs over Lukas komt in de toekomst!

Zeker een aanrader, ook voor kinderen die niet zo van lezen houden.

* Van dit boek heb ik een recensie-exemplaar ontvangen. Dit beïnvloedt mijn mening niet.